Ο μαλ... της υπόθεσης; Αντίληψη, απλώς, της ατομικής ευθύνης

Δεν είμαστε αστυνομικοί για να ελέγχουμε τα safepass, λέει ένα μέρος των ιδιοκτητών χώρων εστίασης και κακίζει τη στάση του κράτους για το ότι φτάσαμε ώς εδώ. Για να είμαι ειλικρινής, μέχρις ενός σημείου κατανοώ και την αντίδραση αλλά και το επιχείρημα, το οποίο είναι ορθό.

Εάν είχαμε μάθει κάτι -οτιδήποτε- από το τρίτο κύμα και από το γεγονός ότι και τότε την είχαμε πατήσει επειδή είχε αφεθεί το κράτος στον αυτόματο με ελάχιστους ελέγχους και εάν οι αρχές αύξαναν τους ελέγχους τους αυτή τη φορά αντί να τους περιορίσουν, δραματικά μάλιστα, τότε τα πράγματα θα ήταν καλύτερα. Σίγουρα.

Όμως, τι να γίνει που ζούμε και σε μια χώρα όχι απλώς με ανησυχητικά υψηλό ποσοστό ηλιθίων, αυτό είναι δεδομένο, αλλά και σε μια χώρα όπου ακόμα και οι μη ηλίθιοι, όσο δύσκολο κι αν είναι συχνά αυτό το Who is What, κοιτάζουν την πάρτη τους χωρίς να τους αφορούν οι υπόλοιποι και δεν έχουν συναίσθηση κάποιας κοινωνικής ευθύνης;

Το πρόβλημα είναι πως στην Κύπρο έχουμε μάθει να σηκώνουμε με τη μεγαλύτερη ευκολία ο καθένας το δικό του μπαϊράκι. Κι αυτό κάπου θα πρέπει να σταματήσει. Εάν γίνονται λάθη, και εδώ σίγουρα έγιναν, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε επιτέλους πως τα όρια της αντίδρασής μας εάν θέλουμε να πάμε μπροστά πρέπει να είναι συγκεκριμένα.

Σε όλα υπάρχει όριο. Δεν το έχουμε και πρέπει να το αποκτήσουμε. Η νοοτροπία του «εν με κόφτει» δεν είναι δικαίωμά μας διότι με αυτή τη συμπεριφορά επηρεάζουμε τα δικαιώματα, εδώ και την ασφάλεια, των υπολοίπων. Επηρεάζουμε την ηρεμία των υπολοίπων οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να ζουν με τις υπερβάσεις των ορίων όλων των άλλων. Κάθε μέρα, όλη τη μέρα. Και στο τέλος όλοι μας.  

Όταν δεν σε κόφτει να κλείσεις λ.χ. το σπίτι του άλλου διότι δεν βρήκες πάρκινγκ ή δεν θες να περπατήσεις πέντε λεπτά ή να το βάλεις στο πεζοδρόμιο, δεν πρέπει να διαμαρτύρεσαι όταν ο άλλος πετάγεται μπροστά σου και σου παίρνει την προτεραιότητα στον δρόμο, στην ουρά κ.λπ. Όταν δεν σε νοιάζει η φασαρία που κάνεις και που ξέρεις ότι ενοχλεί ή μπορεί να ενοχλεί τον γείτονα, δεν μπορείς να ενοχλείσαι που πετάει ό,τι βρει στα πλαστικά της ανακύκλωσης, που δεν σου λέει καλημέρα, που το παιδί του φωνάζει, που, που…

Ο λόγος που έχουμε γίνει άλλωστε τόσο τοξικοί ως κοινωνία, φοβερά τοξικοί, είναι διότι οι άλλοτε κοινωνικές ισορροπίες έχουν ανατραπεί ή απλά εγκαταλειφθεί. Και έτσι ο καθένας και η καθεμία από εμάς ξημεροβραδιάζεται να εκνευρίζεται με τη γαϊδουριά, την έλλειψη τρόπων, την έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης των χειρότερων συνήθως από εκείνον/εκείνην. Ή και όχι κατ’ ανάγκη.

Μπορεί ο μαλ… ή η μαλ…ω που συναντούμε πρωί-πρωί στον δρόμο να είναι κάποιος πιο πολιτισμένος/η, καλοπροαίρετος/η, ευγενικός/η ή καλλιεργημένος/η από εμάς, αλλά σε μια κοινωνία όπου οι κανονισμοί δεν τηρούνται και όπου ο καθένας θεωρεί την ευθύνη έναντι των άλλων αδυναμία ή και βλακεία σε κάποιο βαθμό, να συνάντησε τρεις χειρότερούς του/της και να τα έχει ήδη παίξει όπως θα γίνει και με εμάς λίγη ώρα μετά. Ίσως και όχι.

Αυτός ο φαύλος κύκλος της τοξικότητας οφείλεται ακριβώς στην αντίληψή μας ότι ο όποιος περιορισμός μπαίνει είναι κάτι κακό, απόλυτα ή περίπου. Και αυτή η αντίληψη οφείλεται, δικαιολογημένα σε κάποιο βαθμό, στο γεγονός ότι βλέπουμε τόσους άλλους γύρω μας να μην τηρούν τους κανονισμούς.

Όμως, αυτή η αντίληψη δεν βοηθά. Το μόνο που μπορεί να βοηθήσει είναι να συμβιβαστούμε με την ιδέα ότι, ναι, μπορεί να είμαστε οι μαλ… της υπόθεσης, σε πολλά πράγματα ο καθένας και η καθεμία, αλλά υποχρέωσή μας είναι να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί. Και να πάμε παρακάτω. 

Εάν ο άλλος δεν το κάνει οφείλουμε να πιέζουμε για να αναγκαστεί να το κάνει στο πλαίσιο της υποχρέωσής του έναντι του κοινωνικού συνόλου. Εάν π.χ. ο άλλος δεν θέλει να εμβολιαστεί, λογικά το 60% του κόσμου που εμβολιάστηκε αισθάνεται μαλ… της υπόθεσης.

Η λύση δεν είναι να πετάξει τη μάσκα, ούτε να πει «δεν ελέγχω ποιος μπαίνει στο μαγαζί μου», διότι αυτό δεν οδηγεί πουθενά, αλλά κυρίως δεν έχει και το δικαίωμα να το κάνει. Εάν αυτή είναι η δουλειά σου σε περίοδο πανδημίας θα ελέγξεις. Γιατί; Έτσι. Και θα εξηγήσεις και εάν εσύ ο ίδιος έχεις εμβολιαστεί. Εάν ο υπάλληλός σου επίσης δεν εμβολιάστηκε και θέλει να δουλεύει εκεί με κόσμο, να εμβολιαστεί ή να πάει σπίτι του. Και εσύ.

Η λύση δεν είναι να λες «δεν ελέγχω διότι δεν είμαι αστυνομικός» ή «η Αστυνομία δεν έκανε καλά τη δουλειά της». Το τελευταίο έχεις κάθε δικαίωμα να το πεις, μάλλον και υποχρέωση, αλλά δεν μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για να απεκδυθείς τις δικές σου ευθύνες.

Διότι τότε θα το κάνουν και οι άλλοι. Και το κάνουν εάν μιλάμε για κοινωνίες με ελάχιστα όρια αλλά και με ακόμη μικρότερη αντίληψη της ατομικής ευθύνης τήρησής τους όπως η δική μας.

Επιχειρήματα μπορεί να υπάρχουν πολλά και από μόνα τους μπορεί να ακούγονται λογικά ή και να είναι σωστά ακόμα.

Αλλά τι να γίνει που δεν γίνεται; Υπάρχουν όρια και πρέπει κάποτε να τα τηρήσουμε. Όχι γιατί είμαστε καλοί. Δεν είμαστε απαραίτητα αλλά και δεν ενδιαφέρει κανέναν. Να τα τηρήσουμε διότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή και διότι έτσι πρέπει. Είμαστε υποχρεωμένοι να σεβόμαστε τους άλλους. Αλλιώς δεν μπορούμε να έχουμε απαίτηση σεβασμού από κανέναν. Έτσι πάει. 

Υστερόγραφο: Την ερχόμενη εβδομάδα η Στήλη θα απουσιάζει. Καλή ξεκούραση.